براي يك آزمايش كه نتيجه آن مثبت بوده است دو احتمال وجود دارد : پاسخ هاي مثبت صحيح و پاسخ هاي مثبت كاذب . براي منفي بون يك آزمايش نيز دو احتمال وجود دارد : پاسخ هاي منفي صحيح و پاسخ هاي منفي كاذب . دقت آزمايش هاي تشخيصي ، بر پايه وضعيت آلودگي حقيقي حيوانات آزمايش شده استوار است . اين حالت را حساسيت و اختصاصيت آن آرمايش مي نامند . با بالا رفتن حساسيت و اختصاصيت يك آزمايش ، دقت آن آزمايش نيز بالا خواهد رفت .

حساسيت :

قدرت يك آزمايش براي پيدا نمودن حيوانات آلوده را حساسيت آن آزمايش مي نامند . حساسيت (Se) عبارتست از احتمال بروز پاسخ منفي آزمايش ، در مورد حيوانات عاري از آلودگي و يا احتمال مثبت بودن نتيجه آزمايش در مورد حيوانات آلوده . حساسيت را با بيان درصدي از حيوانات آلوده كه نتيجه آزمايش آنها مثبت بوده است (a/a+c) بيان مي كنند . در گله هاي آلوده ، با كمتر شدن حساسيت آزمايش هاي تشخيصي ، پاسخ هاي منفي كاذب بيشتر خواهند شد .

اختصاصيت آزمايش :

توانايي يك آزمايش در تشخيص حيوانات آلوده را اختصاصيت آن آزمايش مي نامند . اختصاصيت يك آزمايش (Sp) عبارتست از احتمال منفي بودن نتيجه تست در حيواناتي كه عاري از آلودگي هستند . اختصاصيت يك آزمايش ، به صورت درصد حيوانات غير آلوده اي كه نتيجه آزمايش آنها منفي است (d/b+d) بيان مي شود . با كاسته شدن از اختصاصيت يك آزمايش ، پاسخ هاي مثبت كاذب بيشتري مشاهده مي شود .
ميزان حساسيت و اختصاصيت هر آزمايش مخصوص با انجام آن آزمايش در دو جمعيت مستقل دامي مشخص مي شود و هر چه جمعيت دامي مورد مطالعه بيشتر باشد ، اطمينان ما در مورد آن آزمايش بيشتر خواهد شد . براي سنجش ميزان حساسيت ، تعداد زيادي از حيوانات آلوده به ميكروب عامل بيماري را مورد آزمايش قرار مي دهيم و براي سنجش اختصاصيت آزمايش ، از جمعيت برابري از حيوانات كه عاري از آلودگي هستند استفاده مي كنيم .
به دليل اين كه آزمايش هاي فعلي تشخيص بيماري يون قادر نيستند آلودگي حيوانات را در مراحل اول و دوم مشخص كنند ، بنابراين حساسيت اين آزمايش ها تنها بر پايه آلودگي حقيقي گله مشخص مي شود . ميزان حساسيت و اختصاصيت آزمايش ها ، مي تواند توسط بعضي از عوامل تحت تاثير قرار گيرد . هنگامي كه حيوانات مورد آزمايش در مراحل اوليه آلودگي باشند ، حساسيت آزمايش بسيار كم خواهد شد . در مقابل ، اگر حيوانات مورد بررسي در مرحله چهار آلودگي باشند ،حساسيت آزمايش به 100 درصد خواهد رسيد . اختصاصيت آزمايش ها ، توسط واكنش هاي متقاطع ساير ميكروارگانيسم هاي مشابه و يا آلودگي اتفاقي نمونه ها به مايكوباكتريوم اويوم زير گونه پاراتوبركلوزيس تحت تاثير قرار مي گيرد .
رابطه بين حساسيت و اختصاصيت آزمايش ها ، بصورت يك قاعده كلي است و اين دو معيار ، با يكديگر رابطه معكوس دارند . در آزمايش هايي مانند الايزا ، نتيجه آزمايش ، بصورت كم تا زياد بيان مي شود . در نقطه خاصي از اين رشته ، نتيجه آزمايش به صورت مثبت قلمداد مي شود . بطور مثال ، قطع جرياني كه نشان دهنده سيگنال است ، نمايانگر وجود پادتن عليه ميكروب عامل بيماري يون است كه در جريان ، اختلال ايجاد نموده است . براي مقايسه حساسيت و اختصاصيت ، اين دو معيار را بر اساس نقطه قطع جريان مشخص نموده اند . اگر نقطه قطع جريان به سمت بالا رود ، باعث افزايش حساسيت و در نتيجه آن كاسته شدن از اختصاصيت آزمايش مي شود . با توجه به اين كه دقت آزمايش ها هيچ گاه 100 درصد نيست ، بايد نتايج آزمايش ها مورد تفسير و بررسي قرار گيرد . تاريخچه گله ، نشانه هاي كلينيكي و ميزان تخمين زده شده نتيجه آزمايش از جمله مواردي هستند كه بوسيله آنها مي توان نتيجه يك آزمايش را مورد بررسي قرار داد . عليرغم وجود نقصان هاي موجود در آزمايش هاي تشخيصي فعلي ، اين آزمايش ها از ابزار هاي سودمندي هستند كه بوسيله آنها مي توان روش هاي مديريتي و كنترلي در گله را بهتر نمود . نكته مثبت اين آزمايش ها اين است كه ما ، بواسطه استفاده از اين آزمايش ها بسياري از بيماري هاي ديگر موجود در گله را مانند مايكوباكتريوم بوويس عامل سل گاوي را نيز يا كنترل نموده و يا از گله حذف كرده ايم .

تخمين درصدي از حيوانات گله كه واقعا ً آلوده هستند :

براي جلوگيري و كنترل بيماري در گله ، دانستن درصد حيوانات آلوده در گله ، بطور مثال آگاهي از ميزان شيوع ميزان بيماري ، در اتخاذ روش هاي مديريتي بسيار مفيد خواهد بود . همچنين اين اطلاعات در هنگام تفسير نتايج آزمايش هاي انجام شده در تشخيص ، و يا مطالعه روند پيشگيري از بروز بيماري نيز بسيار مفيد خواهند بود .

ميزان تخميني شيوع بيماري (EP) :

ميزان شيوع آلودگي در يك گله را مي توان با توجه به اطلاعات موجود در مورد تاريخچه حيواناتي كه نتيجه آزمايش هاي آنها مثبت بوده است حدس زد . اين آزمايش ها عبارتند از كشت مدفوع ، آزمايش هاي ميكروسكوپي بر روي بافت روده و يا شواهد پس از مرگ ِ آسيب هاي روده كه نشان دهنده وجود بيماري يون باشد . به ازاي هر نمونه بيمار كه در مرحله 4 آلودگي ( مرحله اي كه علائم كلينيكي بيماري در آن مشخص هستند ) قرار دارد ، 5 تا 15 درصد حيوانات ديگر گله نيز حامل اين آلودگي هستند ، ولي فعلا ً علائم بيماري را نشان نمي دهند . اين مطلب به اين معناست كه در يك گله 100 تايي گاو كه يكي از آنها علائم بيماري را نشان مي دهد ، 5 تا 15 درصد حيوانات ديگر گله نيز آلوده هستند . همچنين اين درصد ، ميزان شيوع بيماري را نيز به دليل وجود عوامل مديريتي موثر در انتقال آلودگي تحت تاثير قرار مي دهد . ولي در چنين شرايطي كه ما اطلاع چنداني در مورد ميزان آلودگي گله نداريم . بايستي اقدامات مديريتي را در اسرع وقت انجام داد .

شيوع آشكار بيماري (AP) :

معيار ديگري كه مي توان با استفاده از آن درصد حيوانات آلوده را مشخص كرد ، استفاده از نتيجه آزمايش ها در كل گله است . درصد حيواناتي كه نتيجه آزمايش بيماري در مورد آنها مثبت است ( حيواناتي كه نتيجه تست آنها مثبت بوده است بر حسب تعداد كل حيوانات به دو دسته تقسيم مي شود ) ، را شيوع آشكار بيماري مي نامند .

شيوع حقيقي بيماري (P) :

با مشخص شدن شيوع آشكار ، مي توان از اين معيار براي مشخص كردن درصد دقيق حيوانات تست مثبت و يا همان شيوع حقيقي استفاده كرد . شيوع حقيقي را با استفاده از يك فرمول كه در آن حساسيت و اختصاصيت آزمايش و شيوع آشكار به كار رفته است مشخص مي كنند . اين فرمول به قرار زير است :

(1-اختصاصيت)+حساسيت × (1-اختصاصيت)+شيوع آشكار=شيوع حقيقي‏‏

بطور مثال پس از كشت مدفوع تمام حيوانات گله ، نتيجه آزمايش 8 درصد آنها مثبت بوده است و مي دانيم كه حساسيت اين آزمايش 40 و اختصاصيت آن 9/99 درصد است . بنابراين

(40+999/0)×(8/0+999/0)=شيوع حقيقي‏

و در نهايت P=0/20 و يا 20 درصد خواهد بود . لذا با انجام اين روش ، ميزان آلودگي حقيقي (P) ، 20 درصد محاسبه شد ، در حالي كه خود آزمايش مدفوع (AP) ، ميزان آلودگي را 8 درصد بيان كرده بود . روش ديگر بدست آوردن شيوع حقيقي آلودگي در گله اين است كه ميزان شيوع آشكار را دو برابر كنيم . البته اگر ميزان حساسيت آزمايش ما كم ( مثلا در حدود 35 درصد ) باشد ، شيوع حقيقي ما 5/2 خواهد بود كه اين ميزان ، سه برابر شيوع آشكار خواهد بود . بطور كلي در اكثر گله ها ، ميزان شيوع آشكار ، كمتر از شيوع حقيقي ( شيوع متعادل ) است .

تا چه ميزان مي توان به نتيجه مثبت اعلام شده مطمئن بود ؟

معمولا ً هنگامي كه نتيجه يك تست توسط آزمايشگاه مثبت اعلام مي شود ، همواره سوال ما اين است : آيا اين نتيجه صحيح است ؟ بطور كلي ، ميزان اطمينان ما از پاسخ آزمايشگاه ( مثبت ، كمي مثبت و يا مشكوك ) بسيار مهم است . بطور كلي براي مطمئن شدن از نتيجه آزمايش ، دو معيار وجود دارند . اين دو معيار عبارتند از تخمين مثبت بودن نتيجه آزمايش (PVP) و نسبت احتمالي نتايج مثبت(LR+) .

ميزان تخميني آلودگي (PVP) :

اين معيار ، درصد حيوانات آلوده اي كه نتيجه آزمايش آنها بطور صحيح مثبت اعلام شده است را نشان مي دهد . اين معيار عبارتست از احتمال اين كه نتيجه مثبت تست ، آلودگي حقيقي را نشان دهد . براي محاسبه PVP ، بايد ميزان حساسيت و اختصاصيت آزمايش و همچنين شيوع و يا همان تخمين پيش از آزمايش (PTE) را محاسبه كنيم ( كه تا چه اندازه ممكن است كه اين حيوان آلوده باشد ) . در مورد هر آزمايش مشخص كه ميزان حساسيت و اختصاصيت آن مشخص باشد ، ميزان PVP به شيوع تخميني بيماري در گله مورد بررسي بستگي دارد . تخمين پيش از آزمايش نيز ، خود با ميزان آلودگي حقيقي نسبت معكوس دارد و هر چه اطلاعات ما در موارد زير بيشتر باشد ، ميزان آلودگي حقيقي نيز كمتر خواهد بود . اين موارد عبارتند از :
1 - تخمين ميزان شيوع بيماري در گله
2 - تشخيص احتمالي دامپزشك . بطور مثال تشخيص وي مبني بر احتمال وجود بيماري يون در گله
3 - شيوع آشكار بيماري در گله
4 - شيوع متعادل بيماري (P) در كل گله فرمول مورد استفاده براي تخمين ميزان وجود نتيجه مثبت در گله به قرار زيراست :

(شيوع حقيقي-1)(اختصاصيت-1)+(اختصاصيت×شيوع حقيقي)=PVP‏

احتمال نسبي :

احتمال نسبي نيز يكي ديگر از راه هايي است كه از طريق آن مي توان احتمال وجود بيماري را پس از انجام آزمايش محاسبه نمود . بر خلاف مورد قبلي ،اين معيار با ميزان شيوع بيماري ازتباطي ندارد . نسبت مثبت بودن يك آزمايش بيانگر اين مطلب است كه نتيجه مثبت ، چند بار در گله هاي آلوده ديده شده است تا در حيوانات غير آلوده ؟ فرمول مورد استفاده براي محاسبه نسبت احتمالي مثبت بودن نتيجه يك آزمايش عبارتست از :

اختصاصيت آزمايش -1 / حساسيت = LR +

نمونه اي از آزمايشي كه نتيجه آن مثبت بوده است در مثال زير آورده شده است : ما با گاوي 6 ساله كه مبتلا به اسهال و كاهش وزن است ، ولي تب ندارد و اشتهايي مناسبي نيز دارد روبرو هستيم . تا كنون در گله اي كه اين گاو در آن است هيچ گونه سابقه و يا نشاني باليني و يا فيزيكي از وجود بيماري يون مشاهده نشده است . انتخاب هاي ما به سه مورد بيماري مشابه محدود شده است كه بيماري يون نيز يكي از آنها است ، چرا كه تخمين پيش از آزمايش (PTE) به ميزان 33 درصد مي باشد . براي محاسبه ميزان تخميني آلودگي (PVP) ، از آزمايش الايزا با حساسيت 25 درصد و اختصاصيت 98 استفاده مي كنيم كه در نتيجه ، PVP محاسبه شده ، 88 درصد خواهد بود . اين نتيجه به اين معنا است كه ما مي توانيم 88 درصد مطمئن باشيم كه گاو مورد بررسي ، به بيماري يون مبتلا است و 12 درصد نيز احتمال دارد كه عامل ديگري سبب بروز شرايط فعلي اين دام شده باشد و پاسخ آزمايش ما ، مثبت كاذب بوده باشد . نسبت احتمالي اين نمونه به صورت 15:1 بيان مي شود . اين نسبت به اين معنا است كه احتمال مثبت بودن اين آزمايش در حيوانات آلوده ، 15 برابر بيشتر از حيوانات غير آلوده است . با تبديل اين نسبت به احتمال ، عدد 93 درصد رابدست مي آوريم كه اگرچه با رقم قبلي ( 88 درصد ) متفاوت است ، اما در هر حال از نظر اهميت و ميزان ، تقريبا ً با مورد قبلي برابر است . در كل ، با توجه به معيار هاي مذكور مي توانيم 90 درصد مطمئن باشيم ( ميانگين 88 و 93 ، 90 درصد خواهد بود ) كه اين گاو به بيماري يون مبتلا است و 8 درصد ( ميانگين 4 و 12 ، 8 خواهد بود ) احتمال دارد كه اين حيوان به مايكوباكتريوم اويوم زير گونه پاراتوبركلوزيس آلوده نباشد .

حال اگر آزمايش ما حساسيتي بيش از 55 درصد داشت چه حالتي پيش خواهد آمد ؟

بايد توجه داشت كه آزمايش هاي فعلي كه براي تشخيص بيماري يون استفاده مي شوند ، حساسيت بالايي دارند . بنابراين در صورتي كه ميزان حساسيت آزمايش در حدود 55 درصد باشد ، ميزان PVP ، تنها از 88 درصد به 94 درصد خواهد رسيد و LR+ ( نسبت احتمالي ) نيز تنها از 93 به 96 درصد مي رسد . در مورد آزمايش هاي تشخيصي بيماري يون ، اين تفاوت ها حالت مطلق ندارند و بصورت نسبي ديده مي شوند .

تا چه حد مي توان به نتيجه منفي اعلام شده اطمينان داشت ؟

با توجه به اين كه هيچ يك از آزمايش هاي تجاري موجود نمي توانند حيواني كه در مرحله 1 يا 2 آلودگي قرار دارد شناسايي كنند ، نمي توان 100 درصد مطمئن بود كه نتيجه منفي يك آزمايش كاملا ً صحيح است . با اين حال مي توان احتمال صحيح بودن نتيجه منفي اعلام شده را محاسبه نمود . براي انجام اين مورد نيز حداقل دو معيار وجود دارند كه عبارتند از ميزان تخميني (PVN) و نسبت احتمالي (LR-) . اين دو معيار براي سنجيدن پاسخ منفي اعلام شده توسط آزمايش هاي تشخيصي بكار مي روند و در ضمن براي سنجش آزمايش هاي انجام شده بر روي يك حيوان و يا يك گله نيز بسيار كاربردي هستند .

ميزان تخميني منفي بودن نتيجه آزمايش (PVN) : اين معيار ، بيانگر درصدي از حيوانات است كه نتيجه آزمايش تشخيصي بيماري يون در آنها بطور صحيح منفي اعلام شده است . اين معيار با استفاده از حساسيت و اختصاصيت آزمايش و تخمين پيش از آزمون ِ شيوع بيماري مشخص مي شود . فرمول مورد استفاده براي تعيين اين معيار عبارتست از :

PVN=SP(1-P)/Sp × (1-P)+[(1-Se)×P

براي هر آزمايش كه ميزان حساسيت و اختصاصيت آن مشخص است ، ميزان PVN بر حسب ميزان تخميني شيوع بيماري در گله متغير است .

نسبت احتمالي :

نسبت احتمالي آزمون هاي منفي ، كاملا ً با PVN ( ميزان تخميني منفي بودن آزمون ) متفاوت است . اين معيار عبارتست از احتمال مشاهده نتيجه منفي در يك گله آلوده ( و نه عاري از آلودگي ) . اين معيار كاملا ً بر خلاف PVN است ، چرا كه در مورد PVN ، نتيجه منفي آزمايش نشان دهنده عاري بودن حيوان از بيماري است . همانند LR+ ، اين معيار نيز با شيوع بيماري ارتباطي ندارد . فرمول مورد استفاده براي محاسبه نسبت احتمالي يك آزمايش منفي عبارتست از :

اختصاصيت / حساسيت LR=1-

مثالي از مشاهده نتيجه منفي در مورد آزمايش تشخيصي بيماري يون :

گاوي كه در مثال قبلي مورد بررسي قرار گرفت را در نظر مي گيريم . در صورتي كه نتيجه آزمايش اين حيوان منفي باشد ، چه حالتي مشاهده خواهد شد ؟ براي محاسبه PVN ، از حساسيت ، اختصاصيت و تخمين پيش از آزمون استفاده مي شود كه با استفاده از فرمول ، ميزان PVN ، برابر با 75 درصد خواهد بود . اين درصد به اين معنا است كه ما 75 درصد اطمينان داريم كه گاو مورد بررسي آلوده نيست و 25درصد احتمال دارد كه پاسخ آزمايش ، منفي كاذب باشد . در صورتي كه نياز باشد ، حتي مي توان با انجام كشت مدفوع نيز از وضعيت بيمار بودن و يا نبودن حيوان مورد بررسي اطمينان حاصل كرد .

در صورتي كه آزمايش مورد نظر ما حساسيتي بيش از 55 درصد داشت چه حالتي پيش خواهد آمد ؟

بايستي دقت داشت كه در مواردي كه حساسيت آزمون 55 درصد باشد ، ميزان PVN از 75 به 84 خواهد رسيد . در اين مورد نيز تفاوت مهمي بين اين دو حالت مشاهده نمي شود .

جدول 2 : ارزش تخميني يك آزمايش كه با تغيير شيوع بيماري در گله متفاوت است : ‏

الايزا	الايزا	كشت مدفوع	كشت مدفوع
PVP	PVN	PVP	PVN منفي	تخمين پيش از آزمون
%15	%99	%98	%99	%1
%47	%96	%100	%97	%5
%68	%92	%100	%94	%10
%82	%84	%100	%87	%20
%88	%75	%100	%80	%30
%92	%66	%100	%71	%40
%95	%51	%100	%63	%50

صفحه اصلي    نظرات شما     متون ترجمه شده     آلبوم عكس     تماس با من     معرفي سايت به دوستان    لينك ها      جستجو در اينترنت     نظر سنجي سايت      نقشه سايت       نصب فونت فارسي